Kto umawiał się z Hierokles?

Heliogabal (Elagabalus), Varius Avitus Bassianus, po obwołaniu cesarzem Marek Aureliusz Antoninus (Marcus Aurelius Antoninus), oficjalna tytulatura cesarska Caesar Marcus Aurelius Antoninus Augustus (ur. 204 w Emesie, zm. 11 marca 222 w Rzymie) – cesarz rzymski od 16 maja 218 do swojej śmierci.

Jego krótkie panowanie jest znane ze skandali seksualnych i kontrowersji religijnych. Pochodził z Emesy (współczesne Hims) w Syrii, gdzie od wczesnej młodości służył jako główny kapłan boga słońca Elagabala. Po śmierci swego kuzyna, cesarza Karakalli, czternastoletni Heliogabal został wyniesiony do godności cesarza w wojskowym buncie wszczętym przez jego babkę Julię Maesę przeciwko następcy Karakalli, Makrynusowi.

Późniejsi historycy twierdzili, że Heliogabal lekceważył rzymskie tradycje religijne i seksualne tabu. Zastąpił tradycyjną głowę rzymskiego panteonu, Jowisza, bóstwem Elagabalem, którego był arcykapłanem. Zmuszał członków rzymskiego senatu do udziału w obrzędach religijnych celebrujących to bóstwo, którym przewodniczył. Poślubił cztery kobiety, w tym westalkę, i faworyzował męskich dworzan, których uważano za jego kochanków. Twierdzono też, że cesarz się prostytuował. Jego zachowanie zraziło pretorian, senat i zwykłych ludzi, przez co w wieku zaledwie 18 lat został zamordowany i zastąpiony przez swojego kuzyna Aleksandra Sewera w marcu 222.

Heliogabal zyskał złą reputację wśród współczesnych ze względu na ekscentryczność, dekadencję, fanatyzm religijny i rozwiązłość seksualną. Opinia ta przetrwała, a wśród pisarzy wczesnego okresu nowożytnego cieszył się jedną z najgorszych reputacji wśród cesarzy rzymskich. Edward Gibbon pisał, że Heliogabal „oddawał się najgorszym przyjemnościom z niekontrolowaną furią”. Według Bartholda Georga Niebuhra, „imię Heliogabal jest napiętnowane w historii ponad wszystkie inne” ze względu na „niewypowiedzianie obrzydliwe życie”. Przykładem oceny współczesnego historyka jest ocena Adriana Goldsworthy'ego: „Heliogabal nie był tyranem, ale był niekompetentnym, prawdopodobnie najmniej zdolnym cesarzem, jakiego kiedykolwiek miał Rzym". Pomimo niemal powszechnego potępienia jego panowania, niektórzy uczeni piszą o nim ciepło, w tym kronikarz z VI wieku Jan Malalas i Warwick Ball, współczesny historyk, który opisał go jako człowieka innowacyjnego i „tragiczną enigmę utraconą za wiekami uprzedzeń”.